Abbreviationes

Juridische afkortingen en citeerwijzen – Juristische Abkürzungen und Zitierweise – Abréviations et citations juridiques – Abbreviazioni ed allegazioni giuridici

Ius Romanum

C. – Codex: liber, titulus, lex – C. 1.2.23

D. – Digestae: liber, titulus, lex  – D. 1.1.9

Inst. – Institutiones: liber, titulus, paragraphum – Inst. 4.6.3

Nov. – Novellae – Nov. 131.6

Auth. – Authentica: – Auth. Similiter

LF – Libri Feudorum: liber, titulus, lex  – LF 1.4.5

Ius canonicum

1 Comp. – Compilatio Prima [-Quinta]: titulus, capitulum – 1 Comp. 3.2

C. q. c. – Decretum Gratiani: causa, quaestio, canon – C. 35 q. 6 c. 11

D. c. – Decretum Gratiani: distinctio, canon – D. 4 c. 2

X – Decretales Gregorii IX [Liber Extra]: liber, titulus, capitulum – X 2.30.4

VI – Decretales Bonifatii VIII [Liber Sextus]: liber, titulus, capitulum – VI 1.6.33

Clem. – Clementinae: liber, titulus, capitulum – Clem. 3.7.2

Extrav. comm. – Extravagantes communes: titulus, capitulum – Extrav. comm. 5.8

Explicationes

  • Stephan Kuttner, Index titulorum decretalium ex collectionibus tam privatis quam publicis conscriptis (Milano 1977; Ius Romanum Medii Aevi, Subsidia, 2).
  • Xavier Ochoa en Alonso Diez, Index titulorum et legum Corpus Iuris Civilis (Rome 1965) – online, Leopold-Wenger-Institut, München (PDF, 45 MB).
  • Ugo Nicolini en Franca Sinatti d’Amico, Indices corporis iuris civilis iuxta vetustiores editiones cum criticis collatas (Milan 1970) – II: Index paragraphorumonline, Leopold-Wenger-Institut, München (PDF, 22 MB).
  • Initia Corpus Iuris Civilis, Heino Speer – titels gelinkt naar teksten / titles linked to texts / Titeln mit Text / titres liés aux textes
  • Xavier Ochoa en Aloisio Diez, Indices canonum, titulorum et capitulorum Corporis Iuris Canonici (Rome 1964) – online, Leopold-Wenger-Institut, München (PDF, 14 MB).
  • Henri Omont, ‘Dictionnaire d’abréviations latines publié à Brescia en 1534’, Bibliothèque de l’Ecole des Chartes 63 (1902) 5-9 – met facsimile/mit Faksimile/avec réproduction / con facsimile; digitale versie/ Digitalisat / version numérisee / versione digitale (1,3 MB): www.persee.fr.
  • Emil Seckel, ‘Paläographie der juristischen Handschriften des 12. bis 15. Jahrhunderts und der juristischen Drucke des 15. und 16. Jahrhunderts’, Erich Genzmer (ed.), Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte, Romanistische Abteilung 45 (1925) 1-16 – herdruk/Nachdruck/réimpression/ristampa Weimar 1953; online, Internet Archive
  • Hermann Kantorowicz, ‘Die Allegationen im späteren Mittelalter’, Archiv für Urkundenforschung 13 (1933) 15-29 – ook/aussi/auch/anche in/dans : Eltjo Schrage (ed.), Das römische Recht im Mittelalter (Darmstadt 1987) 54-70.
  • W.H. Bryson, Dictionary of sigla and abreviations to and in law before 1607 (Charlottesville, Va., 1975).
  • Pieter Gerbenzon, Membra disjecta van middeleeuwse latijnse juridische handschriften. Een handleiding voor determinatie (Groningen 1981) – identificatie en ontcijfering van handschriftenfragmenten / Identifizierung und Entzifferung juristischer Handschriftenfragmente / l’identification et la lecture des fragments des manuscrits juridiques / identificazione e lettura dei frammenti di manoscritti giuridici.
  • Gérard Giordanengo, ‘Droit romain’, ‘Droit canonique’, in/dans: Jacques Berlioz et alii (ed.), Identifier sources et citations (Turnhout 1994; L’atelier du médiéviste, 1) 121-144, 145-176.
  • James Brundage, Medieval canon law. An introduction (London-New York 1995) 190-205 – ook voor oudere citeerwijzen / auch für älteren Zitierweisen / aussi pour les anciennes formes de citation / anche per gli antichi modi d’allegazione.
  • Repertorium utriusque iuris, Denis Muzerelle – een online overzicht van de  indelingen van het Romeinse en middeleeuwse canonieke recht

Er bestaan middeleeuwse handleidingen onder de titel Modus legendi abbreviaturas. Vroege drukken hiervan zijn online bijvoorbeeld te vinden in de Herzog-August-Bibliothek te Wolfenbüttel, bijvoorbeeld uit 1494.